Ken je BEN? Ben je BEN?

Het zou stilaan moeten, want BEN staat voor ‘bijna-energieneutraal’ en vanaf 2021 is het standaard voor nieuwbouwwoningen in heel Europa. Het basisidee? Woningen die weinig energie verbruiken en de energie die toch nog nodig is uit groene energiebronnen halen.

Dat onze collectieve infrastructuur niet echt energie-efficiënt is, weten we. Er is in het verleden veel gebouwd en vaak vanuit de losse pols. Een verbeteringsoperatie is nodig, te beginnen met het bijna-energieneutraal bouwen van elke nieuwe woning.

Elke nieuwe woning? Jazeker, zowel in Vlaanderen, Brussel als Wallonië.

Zal dat lukken? Dat is iets anders. Brussel is een stadsgewest met vooral oude gebouwen, die veel energie verbruiken. Renoveren zal dus noodzakelijk zijn, terwijl de snelle bevolkingsgroei nog een extra uitdaging vormt. Heel veel hernieuwbare energie-mogelijkheden zijn er in een grootstad niet. Ze spreken in Brussel van de nZEB-norm en ‘de passiefnorm’, die in 2015 ingevoerd werd.

Ook in Wallonië heet BEN anders: Quasi-ZeroEnergie of Q-ZEN en – wat dacht je? – zijn de criteria net een tikkeltje verschillend. Je vindt ze onderaan dit stuk in een overzicht.

In Vlaanderen bepalen zes criteria – het zijn sinds januari dus eisen – of een woning aan de BEN-norm voldoet.

1. Het E-peil: lager dan of gelijk aan E30

Hoe lager de E-score, hoe minder energie je verbruikt. Het E-peil drukt de energetische prestatie van een gebouw uit in één cijfer. Voor een appartement of huis bedraagt dat dus E30.

Je – een specialist ter zake – bekomt het E-peil door thermische isolatie, luchtdichtheid, compactheid, oriëntatie, bezonning, bewuste ventilatieverliezen en vaste installaties (voor verwarming, warm water, ventilatie, koeling en verlichting) in te voeren in een softwarepakket.

2. Het S-peil: lager dan of gelijk aan S31 – en volgend jaar 28

De opgewekte energie binnen ‘de schil’ van het gebouw houden, is cruciaal om energie-efficiënt te zijn. Als warmte letterlijk door muren, dak en ramen naar buiten vliegt, scoor je vanzelfsprekend niet goed. Het S-peil mag sinds 2018 maximaal 31 bedragen. Dat zou vanaf 2022 aangescherpt worden tot 28.

Hoe minder energie nodig is om de temperatuur van de wooneenheid op peil te houden en hoe efficiënter de vorm, hoe lager en hoe beter het S-peil. Grote ramen, kleine ramen, de hoeveelheid glas, thermische massa en de verhouding tussen die verschillende elementen … Alles speelt een rol.

3. De U-waarde van de constructiedelen

De U-waarde (uitgedrukt in W/m²K) is de warmtedoorgangscoëfficiënt en drukt uit hoeveel warmte er per seconde en per vierkante meter verloren gaat bij een temperatuurverschil van 1 graad Celsius tussen binnen en buiten.

Elk schil-deel van de schil krijgt – afhankelijk van dikte en materiaal – een U-waarde. Die mag bijvoorbeeld 0,24 W/m²K bedragen voor daken, buitenmuren en vloeren. Of 2 W/m²K bij deuren en poorten. Als alle waarden gehaald worden, benut je BEN-woning de opgewekte energie maximaal.

4. Het risico op oververhitting beperken

In BEN-woningen vertaalt zich dat concreet in een oververhittingsindicator kleiner dan 6.500 Kh. Het komt er dus op neer dat een fantastisch geïsoleerd huis, met een laag S-peil en een lage U-waarde, tijdens de zomer in een potentiële serre verandert. Waardoor een – alweer energieverslindende – verkoelingsinstallatie nodig wordt. Evenwicht, dat is de sleutel.

En goede zonnewering, luifels, vensters die open kunnen … Vandaar ook punt 5 hieronder.

5. Verplichte ventilatievoorzieningen

Een goed-geïsoleerde bouwschil wordt best voldoende geventileerd. Een BEN-woning moet beschikken over ventilatievoorzieningen zoals vermeld in bijlage IX van het Energiebesluit van 19 november 2010. 

Sinds 2010 zijn er gelukkig ondernemingen die focussen op de (nieuwe) ventilatiemarkt en hebben ook architecten en aannemers de nodige kennis en ervaring opgebouwd.

6. Minimumaandeel hernieuwbare energie

Er zijn een aantal mogelijkheden, die eventueel ook gecombineerd kunnen worden. We kijken dan in de richting van zonneboilers, fotovoltaïsche installaties, warmtepompen of biomassa-installaties, maar bijvoorbeeld ook naar een aansluiting op een net voor stadsverwarming of -koeling die voor minstens 45% uit hernieuwbare energiebronnen wordt geproduceerd, of een hernieuwbaar provinciaal energieproject waaraan je participeert.

Worden we allemaal BEN in de toekomst?

Liefst wel. Sowieso worden nieuwbouwprojecten vanaf 2021 allemaal BEN en dus gebouwd volgens de bovenstaande zes eisen. Ook zogenaamde ‘energetische renovaties’ – waarbij energie-verbeteringen dus een optie zijn – zijn eraan gebonden, wil je nog een stedenbouwkundige vergunning krijgen.

Er zijn dan ook voordelen aan verbonden.

Een bijna-energieneutrale woning is geen tochthuis en is dus op vrijwel elk vlak comfortabeler. Je voelt de energie-neutraliteit rechtstreeks in je portefeuille. Energie is immers niet alleen duur, het wordt in de toekomst ongetwijfeld alleen kostbaarder. Puntje zes uit de lijst leid je weg van de fossiele brandstoffen en dat is goed. Opnieuw voor je bankrekening maar ook voor het klimaat en de toekomst van onze planeet en samenleving.

Wie na het lezen van dit stukje denkt ‘oké, we beginnen eraan’ heeft heel veel ambitie of verstand van zaken. De meesten zullen beseffen dat ‘BEN’- bouwen of -zijn specialistenwerk is. Laat je dus goed informeren en bijstaan door mensen met de juiste kennis.

Ben je benieuwd naar ons aanbod van meer dan 200 nieuwbouwwoningen uit de portefeuille van de ERA makelaars, neem een kijkje op ons ERA nieuwbouwaanbod of blader door ons ERA Nieuwbouwmagazine.
Alvast veel kijk- en leesplezier!

Wallonië: Q-ZEN!
Waalse nieuwbouwwoningen (of grondige renovatie) moeten vanaf 2021 aan zeven voorwaarden voldoen:

1. Het E-peil is kleiner of gelijk aan E45
2. Het K-peil (S-peil in Vlaanderen) is kleiner of gelijk aan K35
3. De constructiedelen moeten voldoen aan de U-waarden
4. Het risico op oververhitting in woningen is kleiner dan 6500 Kh
5. De voorwaarde netto-energiebehoefte voor verwarming (Espec-peil) is kleiner of gelijk aan 85 kWh/m²
6. Ventilatievoorzieningen zijn verplicht en moeten aan de normen voldoen
7. Hernieuwbare energie wordt aangemoedigd.